Przygotowując się do obchodów 50 rocznicy śmierci Karola Wójciaka „Heródka”, Stowarzyszenie Rozwoju Orawy we współpracy z panią Mają Spychaj-Kubacką, Stowarzyszeniem STOG, Muzeum Etnograficznym w Krakowie, Polskim Towarzystwem Ludoznawczym O/Kraków i Gminnym Centrum Kultury w Lipnicy Wielkiej podjęło w 2016 r. cztery duże działania.
Pierwszym był posiad teatralny pt. „Nasz Heródek lipnicki”, w którym p. Spychaj-Kubacka podjęła się kwerendy i badań terenowych a następnie przygotowania niezwykłego przedstawienia, do którego zaangażowała mieszkańców Orawy. Celem tego projektu było zebranie wspomnień o artyście i twórcze ich przetworzenie, a następnie pokazanie zebranej publiczności, co miało miejsce 10 i 12 listopada 2017 r. w Lipnicy Wielkiej i 29 kwietnia oraz 28 października 2018 w Krakowie. Działanie to sfinansowało Narodowe Centrum Kultury w ramach programu „Kultura – Interwencje 2017”. Drugim przedsięwzięciem była organizacja 26 października 2018 r. w Muzeum Etnograficznym w Krakowie konferencji naukowej pn. „Zapełniona pustka”. Projekt zrealizowano przy wsparciu finansowym Województwa Małopolskiego, a wzięli w nim udział cenieni prelegenci ze środowiska naukowego, którzy omawiali różne aspekty postaci Heródka, od jego fizjonomii, przez życiorys, po twórczość i jej wydźwięk w dzisiejszych czasach. Konferencji towarzyszyła wystawa zdjęć rzeźb Heródka, sfotografowanych w różnych miejscach na Orawie i poza Orawą przez p. Klaudynę Schubert. Trzecim działaniem było wykonanie i odsłonięcie 8 września 2019 tablicy pamiątkowej, którą umieszczono na budynku Szkoły Podstawowej w Lipnicy Wielkiej – Przywarówce. Tablicę wykonali pp. Magdalena Kostrzewa-Smreczak i Marian Smreczak a ufundowało Stowarzyszenie Rozwoju Orawy i Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego. Uroczystego odsłonięcia dokonał wójt gminy p. Mateusz Lichosyt, wiceprezes Stowarzyszenia Rozwoju Orawy p. Jan Kuliga (obecnie także Sekretarz Gminy), artyści -wykonawcy tablicy oraz dyrektor Szkoły Nr 4, p. Bożena Marcinek. Przy tej Szkole działa zespól folklorystyczny „Orawianie” im. Heródka, który 4 września 2019 r. przygotował wzruszającą oprawę muzyczną mszy św. w intencji swojego patrona. Msza ta odbyła się w Lipnicy Małej, dzięki uprzejmości księdza proboszcza Piotra Grotowskiego. Zwieńczeniem upamiętnienia postaci Karola Wójciaka „Heródka” będzie w listopadzie 2019 r. wystawa jego rzeźb, zorganizowana przez Muzeum Etnograficzne w Krakowie oraz wydanie książki „Heródek – Novy mit”. Monografia artysty to nasz czwarty jubileuszowy projekt. Wspierają nas w tym organizacje pozarządowe z Krakowa i muzea etnograficzne. Dotację na wydanie monografii Stowarzyszenie Rozwoju Orawy uzyskało z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego z programu „Kultura ludowa i tradycyjna” na lata 2018/2019.
W imieniu Orawian serdecznie dziękujemy pani Mai Spychaj-Kubackiej za podjęcie ogromnego wyzwania, jakim było zebranie materiałów, ich opracowanie i przybliżenie osoby Heródka, który dla wielu jest wciąż kontrowersyjny. Cieszymy się, że odnalazła Pani tyle rozproszonych rzeźb artysty. Jesteśmy wdzięczni, że w tak niekonwencjonalny sposób, jakim były warsztaty teatralne i powstałe w ich wyniku spektakle, wcześniejszy, z 2012 r. „Nieudany krewniak” i „Nasz Heródek lipnicki” z 2018 r., pokazała Pani „orawskiego Nikifora” w sposób nowoczesny, przemawiający do współczesnego widza. Nie byłoby to możliwe bez ogromu emocjonalnego zaangażowania i Pani doświadczenia zawodowego. Życzymy dalszych, równie spektakularnych sukcesów!
